Geleneksel Ahlat Taş İşçiliği, Ahlat çevresindeki ocaklardan volkanik Ahlat taşının, taş ocaklarından çıkarılması, taş işlemecileri tarafından şekillendirilmesi ve süslenmesine dayanan ve ustalar tarafından yapı inşa etmek ve eserler meydana getirmek için yüzyıllar boyunca nesilden nesile aktarılan bilgi, yöntem, beceri ve estetik anlayışıdır.

Ahlat Taşı, Bitlis ili Ahlat ilçesi yakınlarında bulunan Nemrut Dağı'nın eteklerinden geleneksel yöntemlerle çıkarılan volkanik bir taştır. Ahlat Taşı, yüzyıllardır kullanılan "çivileme tekniği" ile ocaklardan çıkarılmaktadır. Bu teknikte kaya kütlesine düz bir çizgide demir takozlar çakılır ve kaya kütlesi istenilen boyutta ve blok olarak çıkarılır. Taşın çıkarılmasında, halk takvimi ve geleneksel doğa bilgisinden yararlanılır.

Ahlat taşının kırmızı, siyah, gri, beyaz ve kül rengi gibi birçok doğal rengi vardır. Ahlat Taşı ilk çıkarıldığında kolay işlenebilir ancak taş zamanla sertleşir. Bu nedenle taş, oymacılar tarafından el aletleri marifetiyle çok geciktirilmeden kesilip şekillendirilir ve süslenir. Ahlat taşındaki süslemeler kazıma, kabartma ve oyma teknikleriyle oluşturulur. Genellikle kuşaktan kuşağa aktarılarak gelişen belli bir estetik anlayışı ortaya koyan bitkisel, geometrik ve kaligrafik motifler tatbik edilir. Ahlat taşını kullanarak yapı inşa etmek özel bir teknik ve bilgi gerektirir. Yapıların inşası, geleneksel halk takvimine göre belirlenen dönemlerde başlar ve biter. Ahlat taşı; ev, cami, türbe ve köprü gibi mimari eserlerin yanı sıra; mezar taşlarında, kitabelerde, çeşmelerde ve çeşitli eserlerde kullanılmaktadır.

Unsura ilişkin geleneksel bilgi, beceri ve uygulamalar usta-çırak ilişkisi ile aktarılmaktadır. Son yıllarda, unsurun yeni nesle aktarılmasında yaygın eğitimden de yararlanılmaktadır. 2012 yılında Yaşayan İnsan Hazinesi ilan edilen ve 26.11.2020 tarihinde 92 yaşında vefat eden Ahlat Taş Ustası Tahsin Kalender, unsurun gelecek nesillere aktarılmasında önemli rol oynamıştır. Kalender, birçok çırak yetiştirmiş ve genç nesillerin unsur konusunda bilinçlenmesine katkı sağlamıştır.

Bu zanaat genellikle Bitlis'in Ahlat ilçesinde uygulanmaktadır. Ancak Ahlatlı taş ustaları tarafından Ahlat taşı kullanılarak Türkiye'de ve yurt dışında yapılan bazı taş işçiliğine rastlanmaktadır.

Geleneksel Ahlat Taş İşçiliği, 2022 yılında Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesine kaydedilmiştir.