TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI), Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı (T3 Vakfı), Azerbaycan Dijital Gelişim ve Ulaştırma Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının yürütücülüğünde, ülkenin önemli kurum ve firmalarının destekleriyle Bakü Crystal Hall ve Deniz Kenarı Bulvarı Milli Park'ta düzenlenen TEKNOFEST Azerbaycan'da farklı sınıflarda ürettiği ve geliştirdiği motorları sergiledi.

TEI Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Mahmut Faruk Akşit, AA muhabirine, kurumun motor çalışmalarına ilişkin bilgi verdi.

İnsansız hava araçlarının motor ihtiyacının milli imkanlarla karşılanması amacıyla geliştirdikleri TEI-PD170 motorlarının seri üretiminin devam ettiğini belirten Akşit, daha fazla güç ihtiyacı bulunan Bayraktar Akıncı Taarruzi İHA'ya yönelik de çözümler geliştirdiklerini söyledi.

Akşit, Akıncı'nın ağır yükle kalkan versiyonunun 2 adet ithal 450 beygirlik turboprop motorla uçtuğuna dikkati çekerek şöyle konuştu:

"Akıncı'nın uzun süre havada kalacak başka bir versiyonu da var. Uzun süre görev yapacağı zaman dizeller çok daha avantajlı oluyor, çok daha az yakıyorlar. Biz de PD170 motorumuzun 225 beygirlik bir versiyonunu geliştiriyoruz. Projede iyi bir yere geldik. Motorun olgunlaştırma testlerinde zorlu ömür testleri vesaire oluyor. Uzun süreli yorulma ve zorlama testlerinin yüzde 75'ini hemen hemen tamamladık. Biraz daha gitmemiz gereken bir test süreci var. Bir yıl içinde bu motoru Akıncı'yı uçuracak şekilde teslim etmeyi hedefliyoruz."

Hedef MMU motoru
Jet motorları sınıfında ise TEI-TJ90, TEI-TJ300 gibi çözümler geliştirdiklerini, sıranın Milli Muharip Uçak için geliştirilen motora geldiğini vurgulayan Akşit, "Yaptığımız ön mühendislik çalışmalarında Milli Muharip Uçak'ın zorlayıcı isterleri var. Milli Muharip Uçak'ın ihtiyaç duyduğu motoru geliştirip, üretip, teslim edecek yeteneğe TEI olarak geldiğimizi görüyoruz. TEI ekibi olarak ustalık eserimiz olacak. Türkiye'de böyle bir motoru üretip test edebilecek altyapı sadece bizde var. 100 bin pound itkiye kadar her türlü motoru test edebilecek test altyapımız bulunuyor. TEI olarak tasarım ve imalatında bu projede yer almak istiyoruz." dedi.

Küçük İHA'lar PG50S ile daha fazla havada kalacak
Mahmut Faruk Akşit, küçük bir İHA motoru olan TEI-PG50'nin ise pistonlu grubunda benzinli bir çözüm olarak geliştirildiğini ifade etti.

Geliştirdikleri motorlardan türev motorlar üreterek ürün aileleri oluşturduklarını anlatan Akşit, şunları kaydetti:

"PG50 ilk başta kısa süreli, tek kullanımlık bir görev için tasarlanmıştı. Değişik platform üreticilerimiz bu motorun küçük İHA'larda uzun süre ve defalarca kullanımıyla ilgili ihtiyaç olduğunu söyledi. Hem Türkiye'den müşterilerimiz hem Azerbaycan'dan potansiyel bir müşterimiz geldi, yeteneklerini sorguladı. PG50'nin PG50S dediğimiz uzun ömürlü bir versiyonunu türettik. Ömür testleri devam ediyor. Ne kadar süre güvenilir şekilde uçabileceğini test ediyoruz. Küçük dronların hemen hemen hepsi elektrikli güç sistemleriyle uçuyor. Bunların limitleri var. Büyük güçlere ve uzun süre havada kalmaya ihtiyaç duyan görevlere doğru gittiğinizde batarya sistemi artık fiziksel olarak ihtiyacı karşılayamıyor, mecburen fosil yakıtlı motorlara gelmeniz gerekiyor. PG50 bu segmente uyuyor ve ihtiyaca cevap veriyor. PG50'yi hibrit, hem yakıt hem elektrik motoru olarak dönüştürüyoruz."